Konkurencyjność i GOW

Wstąpienie Polski do UE zbiegło się z coraz bardziej nagłaśnianymi problemami podziałów wewnątrz Unii (koncepcja „Europy dwóch prędkości”). Autorzy projektu stawiają tezę, że koncepcje podziałów wewnętrznych tzn. podziału krajów członkowskich na tzw. „rdzeń” oraz „peryferia” Unii mają pewne uzasadnienie w rozwoju gospodarczym oraz poziomie konkurencyjności gospodarek krajów członkowskich. Zgodnie z wytycznymi traktatu z Maastricht, nie należy dążyć do pogłębiania i utrwalania tych podziałów, lecz trzeba je niwelować. Autorzy projektu uważają, że zróżnicowanie należy rozpatrywać w aspekcie możliwości podnoszenia efektywności procesu integracji „w głąb” mając na uwadze prace Komisji Europejskiej i innych organów oraz ogólnie aprobowaną Strategię Lizbońską. Unia Europejska powinna uwzględniać występujące zróżnicowanie pomiędzy krajami i odpowiednio do tego kierować środki finansowe. Zespół badawczy planuje, wykorzystując metody statystycznej analizy wielowymiarowej (metody taksonomiczne) dokonać oceny konkurencyjności gospodarek krajów Unii, kładąc szczególny nacisk na charakterystyki gospodarki opartej na wiedzy, zidentyfikować dla Polski oraz dla krajów, które mogą być zakwalifikowane jako „peryferyjne”, priorytetowe kierunki działań dla poprawy konkurencyjności ich gospodarek, a tym samym wskazać efektywne kierunki wydatkowania środków unijnych dla realizacji wytycznych traktatu z Maastricht (propozycje korekty istniejącego systemu wyrównawczego).

Od 2000 r. w Unii Europejskiej kładzie się szczególnie duży nacisk na budowanie gospodarki opartej na wiedzy. W te procesy została naturalnie włączona również Polska oraz inne, nowe kraje członkowskie. Jednakże, nie ma – jak dotąd – powszechnie zaakceptowanej jako najlepszej, metodologii mierzenia stopnia zaawansowania krajów w zakresie budowania gospodarki opartej na wiedzy. Jest szereg różnych podejść prezentowanych przez m.in. Bank Światowy, OECD, Komisję Europejską oraz inne jednostki badawcze. Zdecydowana większość z nich polega na prezentacji wielu (czasami nawet kilkuset) wskaźników, dla opisania GOW. Stąd występują olbrzymie trudności w uzyskaniu jednoznacznego porównania, jak bardzo rozwinięta jest gospodarka oparta na wiedzy w różnych krajach. Podobnym trudnościom kilkanaście lat temu stawiło czoła próbując mierzyć i porównywać międzynarodową konkurencyjność krajów m.in. International Institute for Management Development (IMD) w Lozannie, a także Światowe Forum Gospodarcze. Zebrali dziesiątki wskaźników, na podstawie których dokonali uszeregowania krajów. Publikowane przez te instytucje raporty są znane dziś na całym świecie i są podstawą do wielu badań z zakresu konkurencyjności. Podstawą badawczą niniejszego projektu będą dane publikowane corocznie przez IMD w raportach konkurencyjności gospodarek świata (World Competitiveness Yearbook), a także inne, wiarygodne źródła (m.in. te, stosowane przez Bank Światowy w Knowledge Assessment Methodology). Dane te zostaną potraktowane jako wyjściowy zbiór danych (zbiór potencjalnych cech diagnostycznych). Autorzy, stosując metody doboru cech diagnostycznych zapewniające wysoki poziom informacyjny oraz dyskryminacyjne własności cech wybranych do zestawu z wyjściowej bazy danych, pragną, wykorzystując metody statystycznej analizy wielowymiarowej (metody taksonomiczne), dokonać oceny porównywanych obiektów (krajów UE) przez pryzmat cech opisujących konkurencyjność gospodarek, ze zwróceniem szczególnej uwagi na kwestie dotyczące gospodarki opartej na wiedzy (opierając się w tym celu m.in. na filarach GOW zdefiniowanych przez Bank Światowy). W tym celu dokonamy podziału cech diagnostycznych na grupy tematyczne, łącząc metodologie IMD i Banku Światowego.

Wynikiem badania była propozycja zobiektywizowanego systemu oceny i monitoringu procesu integracji „w głąb” w zakresie konkurencyjności gospodarczej, skonstruowanego z uwzględnieniem taksonomicznych miar podobieństwa, a także innych metod. Działanie tego systemu może pomóc w opracowaniu strategii rozwojowej dla poszczególnych państw członkowskich Unii, a w konsekwencji dla Unii, jako całości, mając na uwadze podnoszenie efektywności realizacji założeń traktatu z Maastricht dotyczących procesu integracji „w głąb”, a także – zgodnie z wytycznymi Strategii lizbońskiej – wzmacniania międzynarodowej konkurencyjności gospodarczej i budowania gospodarki opartej na wiedzy.